کُلاژِن یک پروتئین سخت، نا محلول و فیبری می باشد که از فراوان ترین پروتئین ها در بدن ما می باشد و حدود یک سوم از تمام پروتئین های آن را شکل خواهد داد.
کلاژن یکی از اساسی ترین اجزای ساختمانی پوست، استخوان و دندان، ماهیچه ، تاندون و رباط ها می باشد. در اصل کلاژن مثل چسبی می باشد که بافت های بدن را در کنار هم نگه خواهد داشت. یکی از ویژگی های این پروتئین خاصیت بازجذبی زیادی دارد، به این معنی که به اجزای کوچک تر تبدیل خواهد شد، تغییر شکل خواهد داد و مجددا جذب بدن می شود. این خاصیت موجب شده است که این پروتئین مناسب استفاده در طیف وسیعی از درمان های پزشکی باشد.
حداقل شانزده نوع پروتئین کلاژن در بدن وجود دارد که از مین آن ها سه تا پنج نوع از اهمیت بالایی برخوردارند. به صورت مثال کلاژن نوع یک در لایه های پوست وجود دارد که موجب تقویت آن ها خواهد شد. علاوه بر این کلاژن به پوست خاصیت ارتجاعی نیز می دهد و با حفظ آب بافت پوستی مانع از خشکی و چین و چروک می گردد.
این پروتئین در درم یا لایه میانی پوست به تشکیل یک شبکه از سلول ها به اسم فیبروبلاست کمک می خواهد که سلول های تازه روی آن رشد خواهند کرد. این عمل موجب جوان سازی پوست خواهد شد. کلاژن در تعویض و ترمیم سلول های مرده پوست نیز تاثیرگذار خواهد بود.
تمام انواع کلاژن اول به صورت پروکلاژن ایجاد می شوند. به این صورت که دو آمینو اسید پرولین و گلایسین از طریق ویتامین C با هم ترکیب خواهند شد و پروکلاژن را ایجاد می کنند. پس بدن به صورت طبیعی کلاژن را می سازد و ما قادر خواهیم بود با دریافت میزان مناسبی از مواد مغذی، به بدن در تولید این پروتئین کمک نماییم.
خوراکی هایی که جهت ساخت کلاژن لازم می باشند :
- پرولین سفیده تخم مرغ، جوانه گندم، کلم، مارچوبه و قارچ دارای آمینو اسید پرولین می باشند.
- پوست مرغ و ژلاتین منابعی عالی از آمینو اسید گلایسین به شمار می روند.
- مس که در فعال نمودن آنزیم واکنش تولید کلاژن تاثیر دارد در دانه کنجد، کاکائو و عدس وجود دارد.
- ویتامین C ویتامین C که در مرکبات و سبزی ها یافت می شود، در کنار هیالورونیک اسید از مواد لازم جهت ساخت کلاژن در بدن می باشد.
مصرف پروتئین های با کیفیت و دارای آمینو اسید های لازم که در گوشت قرمز، مرغ، غذا دریایی، لبنیات و حبوبات یافت می شوند نیز در تولید کلاژن مهم می باشند.
اکنون که به اهمیت وجود کلاژن در بدن و تاثیر آن در حفظ و جوان پوست پی خواهیم برد، بهتر است بدانیم چه عواملی موجب کم شدن کلاژن پوست خواهند شد.
فاکتور هایی که در کاهش کلاژن پوست تاثیر گذار می باشند:
- بالا رفتن سن: هر چه سن بیش تر می شود بدن کلاژن کمتر و با کیفیت پایین تری می سازد که موجب کاهش استحکام و انعطاف پذیری پوست خواهد شد. سرعت این روند نیز به ژنتیک شخص بستگی خواهد داشت.
- عوامل محیطی: مانند قرار گرفتن در معرض اشعه های خورشید و هوای آلوده که سرعت پیری پوست را بالا خواهند برد.
- رژیم غذایی نادرست: استفاده ی زیاد از شکر و کربوهیدرات های تصفیه شده مثل آرد سفید موجب کم شدن کلاژن بدن خواهند شد زیرا که در توانایی کلاژن در ترمیم خود تداخل ایجاد خواهد کرد.
- سبک زندگی غلط: به عنوان مثال مصرف سیگار موجب تاخیر در بازسازی زخم های پوستی خواهد شد و یکی از دلایل ایجاد چین و چروک می باشد.
تمامی این عوامل با تشکیل رادیکال های آزاد سرعت تجزیه ی کلاژن را بالا خواهند برد. البته برخی از اختلالات خود ایمنی مثل بیماری لوپوس نیز کلاژن بدن را پایین می آوردند.
دارا بودن پوستی شاداب و سالم خواست همه است و برخی از ما خیلی از روش ها جهت ممانعت از پیری پوست و چین و چروک استفاده می کنیم. در ادامه به بعضی از روش هایی که به تولید و بهبود کیفیت کلاژن پوست کمک خواهد کرد خواهیم پرداخت.
امروزه استفاده از مکمل غذایی میان مردم رواج دارد و خیلی از افراد ترجیح می دهند به جای استفاده از طیفی از مواد غذایی از یک قرص یا پودر مکمل استفاده نمایند. یک متخصص تغذیه در این مورد بیان می کند که خیلی از مواد غذایی دارای فرم قابل دسترس کلاژن جهت فرآیند های زیستی بدن می باشند و بدن قادر است بلافاصله پس از مصرف از آن جهت تولید پروتئین استفاده نماید.
این خصوصیت موجب خواهد شد استفاده از غذاهای حاوی کلاژن نسبت به استفاده از مکمل ها برتری زیاد تری داشته باشد.